Złom kablowy odgrywa kluczową rolę w nowoczesnym przemyśle odzysku surowców. Pochodzi z różnych źródeł, takich jak demontaż instalacji telekomunikacyjnych, elektrycznych czy komputerowych. Jego **wartość** wynika głównie z zawartości cennych metali, głównie miedzi, która może zostać ponownie wykorzystana w przemyśle. Pozyskiwanie i przetwarzanie złomu kablowego wymaga znajomości jego specyfikacji, odpowiedniej segregacji oraz zastosowania właściwych technologii odzysku. Poniższy artykuł przybliża podstawowe zagadnienia związane z klasyfikacją złomu kablowego, metodami jego przetwórstwa oraz wpływem na **środowisko**.

Definicja i rola złomu kablowego

Pojęcie złom kablowy odnosi się do zużytych, uszkodzonych lub wycofanych z eksploatacji przewodów oraz ich izolacji. W skład takiego materiału wchodzą zarówno metale, jak i tworzywa sztuczne. Do najczęściej spotykanych metali zalicza się:

• Miedź – bestseller wśród surowców recyklingowych z uwagi na wysoką przewodność oraz dużą wartość rynkową.
• Aluminium – stosunkowo lżejsze, ale również powszechne w przewodach energetycznych.
• Stal – zazwyczaj w osłonach i oplotach kabli, choć występuje w mniejszych ilościach.

Oprócz metali, izolacje kabli wykonane są z tworzyw sztucznych, takich jak polichlorek winylu (PVC) czy polietylen. Właściwe oddzielenie metalu od izolacji stanowi fundament skutecznego procesu odzysku. Dzięki temu możliwe jest ponowne wykorzystanie surowców w nowych produktach, co przyczynia się do oszczędności energii oraz ograniczenia wydobycia pierwotnych surowców.

Klasyfikacja złomu kablowego i metody segregacji

Klasyfikacja złomu kablowego opiera się na kilku głównych kryteriach: rodzaju metalu, grubości przewodów oraz obecności powłok ochronnych. Podział ten jest niezbędny, aby określić wartość surowca oraz dobrać optymalny sposób jego obróbki.

Podział według rodzaju metalu

• Złom z miedzi beztlenowej – najwyższa jakość przewodu, charakteryzuje się minimalną zawartością tlenków i zanieczyszczeń.
• Złom z miedzi tlenkowej – powszechnie spotykana gorsza odmiana, ze względu na utlenioną powierzchnię.
• Aluminium – wyróżniane w osobnych frakcjach, ze względu na odmienną metodologię odzysku.
• Stal nierdzewna i stal zwykła – zwykle jako odpad z oplotów i osłon kabli.

Podział według przekroju przewodu

Grubość i przekrój przewodów decydują o opłacalności ich przetworzenia. Zwykle rozróżniamy:

• Przewody o dużym przekroju (powyżej 10 mm²) – wysoka zawartość metalu i łatwiejszy proces odzysku.
• Przewody średniego przekroju (2–10 mm²) – popularne w instalacjach domowych i automatyce.
• Cienkie przewody sygnałowe (poniżej 2 mm²) – często wykorzystywane w elektronice, ich przetworzenie wymaga precyzyjnych maszyn do separacji.

Metody segregacji

• Ręczna segregacja – najprostsza, ale czasochłonna metoda. Operator dzieli kable na podstawowe frakcje według dotyku i wzroku.
• Mechaniczne rozdrabnianie i separacja grawitacyjna – kable trafiają do rozdrabniarki, a następnie cięższe metale oddzielane są od lekkich tworzyw.
• Separator trójcykliczny lub prądów wirowych – zaawansowana technologia wykorzystująca siły magnetyczne, by oddzielić metale nieżelazne od plastiku.

Proces odzysku metali i tworzyw

Skuteczny recykling złomu kablowego opiera się na zoptymalizowanym łańcuchu technologii. Każdy etap ma na celu maksymalizację odzysku cennych surowców, minimalizując koszty i negatywny wpływ na ekologia.

Przygotowanie materiału

Po wstępnej segregacji kable są oczyszczane z zanieczyszczeń – tłuszczów, olejów, resztek izolacji rozpuszczalnikowych. Następnie następuje rozdrabnianie na drobne frakcje, które umożliwiają lepsze oddzielenie metalu od plastiku.

Separacja metali i tworzyw

• Sortowanie grawitacyjne – różne gęstości materiałów pozwalają na oddzielenie cięższej miedzi od lżejszego PVC lub polietylenu.
• Separator magnetyczny – usuwa cząstki żelaza i stali.
• Prądy wirowe – szczególnie efektywne w oddzielaniu miedzi oraz aluminium.

Odbiór i wtórne przetwarzanie

Odzyskane metale są topione w piecach hutniczych i odlewane do walców, prętów lub drutów, które trafiają ponownie do przemysłu elektrotechnicznego czy motoryzacyjnego. Tworzywa sztuczne poddaje się procesowi granulacji, dzięki czemu można je użyć jako surowiec do produkcji elementów izolacyjnych lub wyrobów z tworzyw sztucznych.

Zalety i wyzwania związane z recyklingiem

Recykling złomu kablowego przynosi liczne korzyści dla gospodarki i środowisko. Z jednej strony zmniejsza zużycie energii oraz emisję CO₂, z drugiej zaś ogranicza eksploatację złóż metali. Jednocześnie branża napotyka na pewne trudności:

• Niejednorodność surowca – różne rodzaje kabli wymagają odmiennych metod obróbki.
• Koszty inwestycji w zaawansowane linie technologiczne – separator prądów wirowych czy automatyczne maszyny do cięcia przewodów to znaczne nakłady finansowe.
• Ryzyko zanieczyszczeń – nieprofesjonalne przetwarzanie może prowadzić do emisji szkodliwych substancji z izolacji plastikowych.

Pomimo wyzwań, rozwój technologiczny oraz rosnąca świadomość ekologiczna wspierają inwestycje w nowoczesne systemy odzysku. Dzięki temu każda tona złomu kablowego to nie tylko źródło metali i tworzyw sztucznych, lecz również mniejsze obciążenie dla planety.